İctimai Sektor üçün Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartları (İSMUBS)

İctimai sektor iqtisadiyyatın mühüm bir hissəsini təşkil edir və dövlət büdcəsi, sosial proqramlar, ictimai xidmətlər, səhiyyə, təhsil və digər sahələrdə maliyyə axınlarının şəffaflığı burada əsas şərtlərdən biridir. Bu şəffaflığı təmin etmək üçün beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş İctimai Sektor üçün Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartları (İSMUBS) hazırlanmışdır. Bu standartlar IPSAS – International Public Sector Accounting Standards adı ilə tanınır və dövlət orqanlarının hesabatlılığını, şəffaflığını və maliyyə idarəetməsinin effektivliyini artırmağa xidmət edir.

İSMUBS-un əsas məqsədləri

İSMUBS-un əsas məqsədi dövlət və dövlətə məxsus qurumların maliyyə hesabatlarının beynəlxalq səviyyədə müqayisə olunmasını təmin etməkdir. Beləliklə:

• Dövlət orqanlarının maliyyə fəaliyyəti daha aydın və anlaşılan olur.
• Büdcə xərclərinin izlənməsi və təhlili asanlaşır.
• İctimai resurslardan istifadədə şəffaflıq və məsuliyyət artır.
• Vətəndaşların dövlətə inamı güclənir.

İSMUBS-un tətbiq sahəsi

İSMUBS dövlət büdcəsi təşkilatlarına, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarına, sosial fondlara, dövlət müəssisələrinə və digər ictimai sektor qurumlarına şamil edilir. Bu standartlar yalnız illik maliyyə hesabatlarının deyil, həm də büdcə icrası, gəlir və xərclərin uçotu, aktiv və öhdəliklərin düzgün əks etdirilməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.

İSMUBS və kommersiya sektoru arasındakı fərqlər

Kommersiya sektoru əsasən mənfəət əldə etməyi hədəflədiyi halda, ictimai sektorun məqsədi ictimai rifaha xidmət etməkdir. Bu səbəbdən, İSMUBS kommersiya müəssisələri üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq standartlardan (IFRS) fərqli olaraq, dövlət xərcləri və ictimai aktivlərin istifadəsinə xüsusi yanaşma tələb edir.

İSMUBS-un Azərbaycanda tətbiqi

Azərbaycanda da maliyyə hesabatlarının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması prosesi həyata keçirilir. İctimai sektor üzrə İSMUBS standartlarının tətbiqi dövlət büdcəsinin şəffaf idarə olunmasına, vətəndaşlara açıqlanan məlumatların dəqiqliyinə və beynəlxalq hesabatlılıq tələblərinə cavab verilməsinə şərait yaradır.

Nəticə

İSMUBS-un tətbiqi dövlət maliyyə idarəçiliyinin keyfiyyətini artırır, büdcə vəsaitlərinin istifadəsində məsuliyyət yaradır və beynəlxalq arenada ölkənin şəffaflıq göstəricilərini yüksəldir. Bu səbəbdən, ictimai sektorun peşəkar mühasibləri üçün İSMUBS biliklərinə yiyələnmək vacibdir. Peşəkar Mühasib Sertifikatı (PMS) imtahanlarında da bu standartların mühüm yeri vardır.